Rechtsgebied

Dit is Belgische wetgeving. De uitzonderingen in de Belgische wet zijn enkel van toepassing op het gebruik van werken binnen België (het maakt hierbij niet uit of het om werken gaat van Belgische of niet-Belgische auteurs, en of de werken al dan niet in België zijn uitgegeven).

Wat wordt beschermd?

"Werken van letterkunde of kunst"

De definitie van werken van letterkunde is breed: geschriften van welke aard ook, alsmede lessen, voordrachten, redevoeringen, preken of andere mondelinge uitingen van de gedachte.

Het werk :

• heeft een concrete vorm: Het auteursrecht beschermt geen ideeën
• is origineel: De auteur moet kunnen “uitdrukking geven aan zijn creatieve geest”, zodat het werk “de uitdrukking vormt van diens persoonlijkheid".
• hoeft niet geregistreerd te zijn: Het auteursrecht ontstaat automatisch vanaf de creatie.

Wie is rechthebbende?

De maker(s) van het werk en hun erfgenamen, tenzij de rechten via een statuut of contract werden overgedragen.

Hoelang is de beschermingstermijn?

70 jaar na de dood van de auteur of de langstlevende co-auteur

Welke rechten?

Morele rechten: beschermen de band tussen jezelf en je werk (deze rechten kan je niet overdragen. Je kan ervoor kiezen ze niet uit te oefenen, eraan te verzaken)

• Het openbaarmakingsrecht: de auteur beslist wanneer het werk klaar is om bekend gemaakt te worden
• Het vaderschapsrecht: de auteur heeft recht op naamsvermelding (of dit te weigeren)
• Het recht op eerbied: de auteur kan zich verzetten tegen elke wijziging van het werk, in het bijzonder tegen elke vervorming, verminking of aantasting

Vermogensrechten: laten de auteur toe zijn werk te exploiteren (deze rechten kan je overdragen)

• Het reproductierecht: het recht tot het maken van meerdere kopieën van een werk; hieronder valt ook het recht om het werk te bewerken of te vertalen
• Het verhuur- en uitleenrecht: het recht om het werk te verhuren en uit te lenen
• Het distributierecht: het recht om exemplaren van het werk te verspreiden
• Het recht tot mededeling aan het publiek: het recht om aan het publiek toegang te verschaffen tot een werk (live uitvoeringen/opvoering – kabel- en satelliettransmissies – transmissies via elektronische netwerken/internet, etc.)

Voor deze handelingen is de toestemming (een licentie) van de auteursrechthebbende vereist. Vaak zal die tegen betaling van een vergoeding worden gegeven. Voor deze handelingen kan je ook een default licentie gebruiken zoals een creative commons licentie. Meer info op creativecommons.be.

Uitzonderingen

Er zijn echter verschillende uitzonderingen waardoor je geen toestemming aan de rechthebbende hoeft te vragen. De rechthebbenden ontvangen hiervoor een vergoeding die wordt geïnd door Reprobel.

Enkele uitzonderingen die voor onderwijs en onderzoek relevant zijn:

• Reproduceren (kopiëren, afdrukken, inscannen, opslaan)
  • Reproductie van volledige werken (boeken, foto's, schilderijen, ...).
  • Reproductie van bladmuziek is echter uitgesloten
  • Met vermelding van de bron en de naam van de auteur
• Werken incorporeren in een eigen werk en verspreiden voorzover het om een citaat (kort fragment) gaat uit werken en mits vermelding van de bron en de naam van de auteur.
• Werken aan het publiek meedelen
  • Het kosteloos uitvoeren van werken in het kader van schoolactiviteiten, die zowel binnen als buiten de gebouwen van de onderwijsinstelling kunnen plaatsvinden, en het publiek bestaat uit studenten/leerlingen en leerkrachten. Bv. klaspresentaties met powerpoint, voorlezen van werken, afspelen van muziekwerken en audiovisuele werken.
  • Het kosteloos uitvoeren van werken tijdens een publiek examen (publiek: leerlingen, leerkrachten, familieleden).
  • Het mededelen van werken door onderwijs- of wetenschappelijke instellingen, voor zover beveiligd via passende maatregelen (zoals een gesloten transmissienetwerk of met een login).
• Mededelen via access points (wetenschappelijke en onderwijsinstellingen)
  • de mededeling van werken uit de collecties via speciale terminals in de gebouwen voor onderzoek of privéstudie van de bezoekers.
  • De voorafgaandelijke digitalisering van werken om deze mededeling mogelijk te maken.

Stappenplan

stap 1: Wordt een werk beschermd door het auteursrecht?

• Is het werk origineel? Zo nee, vrij gebruik
• Gaat het om officiële akten van de overheid? Zo ja vrij gebruik
• Is de auteur al meer dan 70 jaar overleden? Zo ja, vrij

Indien het werk wordt beschermd door het auteursrecht:

stap 2: Is een uitzondering op het auteursrecht van toepassing? Zo ja, gebruik conform de voorwaarden van deze uitzondering. Zo nee:

stap 3: Vraag toestemming aan de auteursrechthebbende (of de beheersvennootschap waar hij tot toegetreden is) meestal gekoppeld aan het betalen van een vergoeding. Toestemming kan geregeld zijn via een licentie (onderhandeld of een open licentie zoals CC).