Open Access verwijst naar de praktijk om peer-reviewed wetenschappelijk onderzoek en literatuur kosteloos online beschikbaar te stellen voor iedereen die geïnteresseerd is.

Open betekent dat iedereen vrije toegang heeft tot het gebruiken, wijzigen en delen van het werk mits dit met de correcte referentie en het behouden van het open criteria gebeurt. Open Access heeft geen invloed op de vrijheid van onderzoekers om te kiezen waar te publiceren of het recht om niet te publiceren.

Je kan je werk in Open Access beschikbaar maken op twee manieren:

1. Self-archiving via Biblio

Self-archiving, of een versie van een publicatie opslaan en toegankelijk maken in een repository, zoals Biblio, is een manier om publicaties open beschikbaar te maken ongeacht waar ze gepubliceerd zijn. Wanneer je een publicatie oplaadt in Biblio kan je het access-level van je publicatie bepalen.

Je kan ook een embargo-periode aanduiden als dat gevraagd wordt door de uitgever.

Artikels

De meeste tijdschriftuitgevers laten self-archiving toe. Let wel, soms zijn er voorwaarden over welke versie je beschikbaar mag maken (bijvoorbeeld de laatste versie van de auteurs na peer review, niet de definitieve versie van de uitgever: final peer reviewed author manuscript) en in sommige gevallen geldt er een embargoperiode (meestal 6 maanden voor STEM en 12 maanden voor HSS). Sherpa/Romeo, de database van uitgevers inzake auteursrecht en self-archiving, kan worden geraadpleegd om het beleid van uitgevers te checken. Bovendien geeft de Belgische wetgeving de auteur zelf het recht de final peer reviewed author version van een wetenschappelijk artikel open te stellen na een embargoperiode. Lees de details in de (onder)zoektip Open Access in de Belgische wetgeving.

Boeken

De focus voor self-archiving lag vooral op wetenschappelijke artikels. Langzamerhand zien we echter de focus verschuiven naar boeken, onder meer onder impuls van de wetenschappelijke fondsen.

2. Publiceren in een Open Access tijdschrift

Open Accesstijdschriften bieden onmiddellijke toegang tot artikels zonder abonnement. Sommige Open Accesstijdschriften vragen auteurs een vergoeding om Open Access te publiceren, de zgn. Article Processing Charges (APC). Een lijst met kwalitatieve Open Access Journals vind je op de Directory of Open Access journals, DOAJ.

Ongeacht waar je kiest te publiceren, laad steeds een versie van je publicaties op in Biblio.

Meer info over het hoe en waarom van Open Access vind je op Open Access Belgium.

Beleid UGent

Sinds 1 januari 2023 is het vernieuwde UGent-beleid wetenschappelijk publiceren van kracht dat ook Open Accessverplichtingen bevat. Onder meer verplicht dit beleid dat je een peer reviewed versie van een wetenschappelijk tijdschriftartikel oplaadt in Biblio dat in Open Access kan worden aangeboden, met mogelijkheid tot opt-out.