Bijzondere categorieën van persoonsgegevens (gevoelige persoonsgegevens)

Sommige persoonsgegevens vallen onder de zogenaamde “bijzondere categorieën” van persoonsgegevens: dit zijn persoonsgegevens waaruit ras of etnische afkomst, politieke opvattingen, religieuze of levensbeschouwelijke overtuigingen, het lidmaatschap van een vakbond, genetische gegevens, biometrische gegevens, gegevens over gezondheid of iemands seksueel gedrag of gerichtheid kunnen blijken.

• Ras
• Etnische afkomst
  • bv. Kaukasisch
• Politieke opvattingen
  • bv. zelfs van bekende politici
• Religieuze of levensbeschouwelijke overtuigingen
  • ook locatiegegevens (bv. kerkbezoek) kunnen op een onrechtstreekse manier informatie onthullen over religieuze of filosofische overtuigingen
• Lidmaatschap van een vakbond
• Genetische gegevens
  • Genetische gegevens zijn persoonsgegevens die verband houden met de overgeërfde of verworven genetische kenmerken van een natuurlijke persoon en die unieke informatie verschaffen over de fysiologie of de gezondheid van die natuurlijke persoon en die met name voortkomen uit een analyse van een biologisch monster van die natuurlijke persoon.
• Biometrische gegevens
  • Biometrische gegevens zijn persoonsgegevens die het resultaat zijn van een specifieke technische verwerking met betrekking tot de fysieke, fysiologische of gedragsgerelateerde kenmerken van een natuurlijke persoon op grond waarvan eenduidige identificatie van die natuurlijke persoon mogelijk is of wordt bevestigd, zoals gezichtsafbeeldingen of vingerafdrukgegevens.
    • Morfologisch: vingerafdrukken, voldoende nauwkeurige aangezichtsfoto’s, vorm van het oor, handvorm, irisscans, …
    • Fysiologisch: DNA, …
    • Gedragsgerelateerde eigenschappen: eye tracking, wandel- of loop tred, analyse van handtekeningen, handschrift, analyse toetsaanslagen klavier, …
  • Ook stem- en beeldopnames zijn biometrische gegevens, ook indien ze niet gebruikt worden om de betrokkenen te identificeren; de mogelijkheid tot identificatie – die inherent is aan ruwe stem- en beeldopnames – volstaat.
    • Indien u besluit dat het maken stem- of beeldopnames noodzakelijk is voor uw onderzoek, is het sterk aanbevolen om steeds na te gaan of de stem- en beeldopnames eventueel vervormd kunnen worden, zonder dat de onderzoeksdoeleinden hiermee in gevaar komen. Onthoud dat u deze ook verwijdert van zodra u ze niet meer nodig heeft om uw onderzoeksdoeleinde te bereiken.
    • Bij onderzoek naar dialecten of gelaatsuitdrukkingen zal de vervorming van respectievelijk stem -of beeldopnames bijvoorbeeld onmogelijk zijn, aangezien de ruwe opnames vermoedelijk cruciaal zijn voor het bereiken van de onderzoeksdoeleinden.
    • Bij een online interview waar enkel de inhoud van het gesprek van belang is, zijn beeldopnames en ruwe stemopnames eerder niet noodzakelijk.
    • Bovendien is het steeds aangewezen om de stem- en beeldopnames te verwijderen zodra deze niet meer nodig zijn voor het onderzoek.
• Gegevens over gezondheid
  • Gegevens over gezondheid zijn persoonsgegevens die verband houden met historische, actuele of toekomstige (fysieke of mentale) gezondheidsstatus van een natuurlijke persoon.
  • Enkele voorbeelden:
    • Informatie over kwetsuren, ziektes, risico’s op ziektes, medische voorgeschiedenis of resultaten van medische onderzoeken en behandelingen;
    • Gegevens die verzameld worden door middel van slimme apps zoals fitness of activity trackers;
    • Gegevens die de betrokkene verstrekt in het kader van gezondheids- of zorgdiensten;
    • Gegevens over de doktersafspraken (bv. de frequentie van het aantal bezoeken aan de psycholoog zegt iets over de mentale gezondheid);
    • Gegevens met informatie over zelfvertrouwen, faalangst, (gevoeligheid voor) burn-outs of andere psychologische kenmerken.
• Forensische data
  • Gegevens in het kader van een strafrechtelijk onderzoek (bv. juridische bewijsvoering op computers en digitale opslagmedia)
• Gegevens over iemands seksueel gedrag of seksuele geaardheid
  • Indien deze informatie publiek beschikbaar wordt, bijvoorbeeld als gevolg van een datalek, kan dit zeer nadelige gevolgen hebben voor de betrokkenen.
• Gegevens over strafrechtelijke veroordelingen en strafbare feiten
  • Deze persoonsgegevens behoren strikt gezien niet tot de bijzondere categorieën, maar tot de gevoelige persoonsgegevens waardoor de AVG ook hier strengere regels oplegt.
    
    

Uitzonderingsgronden voor de verwerking van gevoelige persoonsgegevens

Hoewel de verwerking van bijzondere categorieën van persoonsgegevens in principe verboden is, voorziet de AVG een uitzondering voor wetenschappelijke onderzoeksdoeleinden of -projecten waarbij het verwerken van bijzondere categorieën van persoonsgegevens noodzakelijk is. Dit betekent echter niet dat je geen voorwaarden meer moet naleven: je moet passende en specifieke maatregelen treffen om de belangen en de privacy van de betrokkene te beschermen. 

Naast wetenschappelijk onderzoek, zijn er verschillende andere uitzonderingsgronden voor de verwerking van de bijzondere categorieën persoonsgegevens zoals wanneer:

• de betrokkene zijn of haar uitdrukkelijke toestemming voor de verwerking voor een of meer welbepaalde doeleinden heeft gegeven. Let op dat je de toestemming voor deelname aan het onderzoek niet verwart met de toestemming voor het verwerken van persoonsgegevens voor onderzoek;
• de gegevens door de betrokkene openbaar gemaakt zijn;
• de verwerking noodzakelijk is om redenen van algemeen belang op het gebied van de volksgezondheid;
• de verwerking noodzakelijk is voor doeleinden van preventieve of arbeidsgeneeskunde, medische diagnosen, of het verstrekken van gezondheidszorg;
• de verwerking noodzakelijk is ter bescherming van de vitale belangen van de betrokkene of van een andere natuurlijke persoon;
• de verwerking noodzakelijk is om redenen van zwaarwegend algemeen belang;

Om rechtmatig deze bijzondere categorieën van persoonsgegevens te verwerken, moet je verwerkingsactiviteit (binnen je onderzoek) berusten in één van deze uitzonderingsgronden. 

Registratie in het AVG register

Als je bijzondere categorieën van persoonsgegevens gaat verwerken, zoals gezondheidsgegevens of patiëntendata, dien je dit vervolgens in het AVG Register aan te geven. Bovendien moet je in het AVG Register ook motiveren in welke uitzonderingsgrond jouw verwerkingsactiviteit in je onderzoek berust.